Published on
پایگاه تخصصی نهج البلاغه
(
https://farsi.balaghah.net
)
Home
> نكوهش دنیا
متن عربی
Your browser does not support the audio element.
(110) (و من خطبة له ( عليه السلام )
أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي أُحَذِّرُكُمُ الدُّنْيَا
فَإِنَّهَا حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ
حُفَّتْ بِالشَّهَوَاتِ
وَ تَحَبَّبَتْ بِالْعَاجِلَةِ
وَ رَاقَتْ بِالْقَلِيلِ
وَ تَحَلَّتْ بِالْآمَالِ
وَ تَزَيَّنَتْ بِالْغُرُورِ
لَا تَدُومُ حَبْرَتُهَا
وَ لَا تُؤْمَنُ فَجْعَتُهَا
غَرَّارَةٌ ضَرَّارَةٌ
حَائِلَةٌ زَائِلَةٌ
نَافِدَةٌ بَائِدَةٌ
أَكَّالَةٌ غَوَّالَةٌ
لَا تَعْدُو إِذَا تَنَاهَتْ إِلَى أُمْنِيَّةِ أَهْلِ الرَّغْبَةِ فِيهَا وَ الرِّضَاءِ بِهَا
أَنْ تَكُونَ كَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى
( كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيماً
تَذْرُوهُ الرِّياحُ
وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ مُقْتَدِراً)
لَمْ يَكُنِ امْرُؤٌ مِنْهَا فِي حَبْرَةٍ إِلَّا أَعْقَبَتْهُ بَعْدَهَا عَبْرَةً
وَ لَمْ يَلْقَ مِنْ سَرَّائِهَا بَطْناً
إِلَّا مَنَحَتْهُ مِنْ ضَرَّائِهَا ظَهْراً
وَ لَمْ تَطُلَّهُ فِيهَا دِيمَةُ رَخَاءٍ
إِلَّا هَتَنَتْ عَلَيْهِ مُزْنَةُ بَلَاءٍ
وَ حَرِيٌّ إِذَا أَصْبَحَتْ لَهُ مُنْتَصِرَةً أَنْ تُمْسِيَ لَهُ مُتَنَكِّرَةً
وَ إِنْ جَانِبٌ مِنْهَا اعْذَوْذَبَ وَ احْلَوْلَى أَمَرَّ مِنْهَا جَانِبٌ فَأَوْبَى
لَا يَنَالُ امْرُؤٌ مِنْ غَضَارَتِهَا رَغَباً
إِلَّا أَرْهَقَتْهُ مِنْ نَوَائِبِهَا تَعَباً
وَ لَا يُمْسِي مِنْهَا فِي جَنَاحِ أَمْنٍ
إِلَّا أَصْبَحَ عَلَى قَوَادِمِ خَوْفٍ
غَرَّارَةٌ غُرُورٌ مَا فِيهَا
فَانِيَةٌ فَانٍ مَنْ عَلَيْهَا
لَا خَيْرَ فِي شَيْ ءٍ مِنْ أَزْوَادِهَا إِلَّا التَّقْوَى
مَنْ أَقَلَّ مِنْهَا اسْتَكْثَرَ مِمَّا يُؤْمِنُهُ
وَ مَنِ اسْتَكْثَرَ مِنْهَا اسْتَكْثَرَ مِمَّا يُوبِقُهُ
وَ زَالَ عَمَّا قَلِيلٍ عَنْهُ
كَمْ مِنْ وَاثِقٍ بِهَا قَدْ فَجَعَتْهُ
وَ ذِي طُمَأْنِينَةٍ إِلَيْهَا قَدْ صَرَعَتْهُ
وَ ذِي أُبَّهَةٍ قَدْ جَعَلَتْهُ حَقِيراً
وَ ذِي نَخْوَةٍ قَدْ رَدَّتْهُ ذَلِيلًا
سُلْطَانُهَا دُوَلٌ
وَ عَيْشُهَا رَنِقٌ
وَ عَذْبُهَا أُجَاجٌ
وَ حُلْوُهَا صَبِرٌ
وَ غِذَاؤُهَا سِمَامٌ
وَ أَسْبَابُهَا رِمَامٌ
حَيُّهَا بِعَرَضِ مَوْتٍ
وَ صَحِيحُهَا بِعَرَضِ سُقْمٍ
مُلْكُهَا مَسْلُوبٌ
وَ عَزِيزُهَا مَغْلُوبٌ
وَ مَوْفُورُهَا مَنْكُوبٌ
وَ جَارُهَا مَحْرُوبٌ
أَ لَسْتُمْ فِي مَسَاكِنِ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ أَطْوَلَ أَعْمَاراً
وَ أَبْقَى آثَاراً
وَ أَبْعَدَ آمَالًا
وَ أَعَدَّ عَدِيداً
وَ أَكْثَفَ جُنُوداً
تَعَبَّدُوا لِلدُّنْيَا أَيَّ تَعَبُّدٍ
وَ آثَرُوهَا أَيَّ إِيْثَارٍ
ثُمَّ ظَعَنُوا عَنْهَا بِغَيْرِ زَادٍ مُبَلِّغٍ
وَ لَا ظَهْرٍ قَاطِعٍ
فَهَلْ بَلَغَكُمْ أَنَّ الدُّنْيَا سَخَتْ لَهُمْ نَفْساً بِفِدْيَةٍ
أَوْ أَعَانَتْهُمْ بِمَعُونَةٍ
أَوْ أَحْسَنَتْ لَهُمْ صُحْبَةً
بَلْ أَرْهَقَتْهُمْ بِالْقَوَادِحِ
وَ أَوْهَنَتْهُمْ بِالْقَوَارِعِ
وَ ضَعْضَعَتْهُمْ بِالنَّوَائِبِ
وَ عَفَّرَتْهُمْ لِلْمَنَاخِرِ
وَ وَطِئَتْهُمْ بِالْمَنَاسِمِ
وَ أَعَانَتْ عَلَيْهِمْ رَيْبَ الْمَنُونِ
فَقَدْ رَأَيْتُمْ تَنَكُّرَهَا لِمَنْ دَانَ لَهَا
وَ آثَرَهَا وَ أَخْلَدَ إِلَيْهَا
حَتَّى ظَعَنُوا عَنْهَا لِفِرَاقِ الْأَبَدِ
وَ هَلْ زَوَّدَتْهُمْ إِلَّا السَّغَبَ
أَوْ أَحَلَّتْهُمْ إِلَّا الضَّنْكَ
أَوْ نَوَّرَتْ لَهُمْ إِلَّا الظُّلْمَةَ
أَوْ أَعْقَبَتْهُمْ إِلَّا النَّدَامَةَ
أَ فَهَذِهِ تُؤْثِرُونَ أَمْ إِلَيْهَا تَطْمَئِنُّونَ
أَمْ عَلَيْهَا تَحْرِصُونَ
فَبِئْسَتِ الدَّارُ لِمَنْ لَمْ يَتَّهِمْهَا
وَ لَمْ يَكُنْ فِيهَا عَلَى وَجَلٍ مِنْهَا
فَاعْلَمُوا وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ
بِأَنَّكُمْ تَارِكُوهَا وَ ظَاعِنُونَ عَنْهَا
وَ اتَّعِظُوا فِيهَا بِالَّذِينَ قَالُوا (مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً)
حُمِلُوا إِلَى قُبُورِهِمْ فَلَا يُدْعَوْنَ رُكْبَاناً
وَ أُنْزِلُوا الْأَجْدَاثَ
فَلَا يُدْعَوْنَ ضِيفَاناً
وَ جُعِلَ لَهُمْ مِنَ الصَّفِيحِ أَجْنَانٌ
وَ مِنَ التُّرَابِ أَكْفَانٌ
وَ مِنَ الرُّفَاتِ جِيرَانٌ
فَهُمْ جِيرَةٌ لَا يُجِيبُونَ دَاعِياً
وَ لَا يَمْنَعُونَ ضَيْماً
وَ لَا يُبَالُونَ مَنْدَبَةً
إِنْ جِيدُوا لَمْ يَفْرَحُوا
وَ إِنْ قُحِطُوا لَمْ يَقْنَطُوا
جَمِيعٌ وَ هُمْ آحَادٌ
وَ جِيرَةٌ وَ هُمْ أَبْعَادٌ
مُتَدَانُونَ لَا يَتَزَاوَرُونَ
وَ قَرِيبُونَ لَا يَتَقَارَبُونَ
حُلَمَاءُ قَدْ ذَهَبَتْ أَضْغَانُهُمْ
وَ جُهَلَاءُ قَدْ مَاتَتْ أَحْقَادُهُمْ
لَا يُخْشَى فَجْعُهُمْ
وَ لَا يُرْجَى دَفْعُهُمْ
اسْتَبْدَلُوا بِظَهْرِ الْأَرْضِ بَطْناً
وَ بِالسَّعَةِ ضِيقاً
وَ بِالْأَهْلِ غُرْبَةً
وَ بِالنُّورِ ظُلْمَةً
فَجَاءُوهَا كَمَا فَارَقُوهَا حُفَاةً عُرَاةً
قَدْ ظَعَنُوا عَنْهَا بِأَعْمَالِهِمْ إِلَى الْحَيَاةِ الدَّائِمَةِ وَ الدَّارِ الْبَاقِيَةِ
كَمَا قَالَ سُبْحَانَهُ ( كَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْداً عَلَيْنا إِنَّا كُنَّا فاعِلِينَ)
متن فارسی
Your browser does not support the audio element.
خطبه اى از آن حضرت (علیه السلام)
اما بعد. شما را از دنيا برحذر مى دارم
كه در كام شيرين است و در چشم سبز
و خرّم و، پيچيده در خواهشهاى نفسانى.
مردمان را با نعمت زوال يابنده خود به دوستى فرا مى خواند
و متاع اندكش را در چشم آنان زيبا جلوه مى دهد.
در جامه آرزوها خود را بنماياند
و بفريب، خويشتن را بيارايد.
شادمانى و نعمتش بر دوام نماند
و از درد و اندوهش امان نتوان يافت.
بسيار فريبنده، بسيار آزاردهنده،
رنگ به رنگ شونده و زوال يابنده،
پايان يافتنى و هلاك شونده،
شكمباره و مردم كش.
هنگامى كه بدانجاى رسد كه همه آرزوهاى دوستداران خود را برآورد و آنان را از خود خشنود ساز، فراتر از آن نرفته اند
كه خداى تعالى فرموده است:
«چون بارانى است كه از آسمان ببارد و با آن گياهان گوناگون بفراوانى برويد. ناگاه خشك شود
و باد به هر سو پراكنده اش سازد
و خدا بر هر كارى تواناست.»
هيچكس از سرور و شادمانى آن بهره مند نشد جز آنكه، شاديش را اشكى در پى بود.
به كسى از خوشيهايش روى نياورد
كه عاقبت از بديها و زيانهايش بر او پشت نكرد
و بر كسى باران نرم آسايش نباريد
كه پس از آن به رگبار بلايش گرفتار ننمود.
اگر بامدادان به كسى روى يارى نشان دهد، شامگاهان بر او چهره دژم كند.
اگر از سويى، شربت گوارا و شيرين به كام ريزد، از ديگر سو، شرنگ بلا و مصيبتش چشاند.
اگر كسى را نعمتى دلخواه ارزانى دارد،
بيدرنگ، به رنجى جانكاهش گرفتار سازد.
هر كه در سايه بالهاى امن و آسايش او روزى را به شب رساند،
بيقين شب را در زير بالهاى خوف و وحشت به روز آورد.
دنيا خود بغايت، فريبنده است و هر چه در اوست فريبى بيش نيست.
ساكنانش، سرانجام، جام فنا را سر خواهند كشيد.
در هيچ توشه او خيرى نيست، جز در توشه پرهيزگارى.
هر كه از توشه دنيا بهره كمترى دارد از آنچه سبب ايمنى اوست بهره بيشترى يافته است
و هر كه از دنيا بهره بيشترى دارد از آنچه موجب هلاكت اوست،سهم بيشترى برداشته.
پس از اندك زمانى نيز زوال يابد.
چه بسيار مردمى كه به دنيا اعتماد كردند و دنيا دردمندشان ساخت
و چه بسيار كسانى كه به او اعتماد ورزيدند و بر زمينشان كوبيد.
چه مردم پر هيبت و ابهتى را كه حقير ساخت
و چه مردم خودپسندى را كه خوار نمود.
سلطنت و رياستش دست به دست مى گردد
و فضاى شادخواريهاى آن تيره و تار است.
زلالش شور و ناگوار است
و شيرينيش با تلخى سرشته است.
طعام آن زهرى است كشنده.
و آنچه در آن مايه دلبستگى است، چونان ريسمانهايى كهنه و بريده است.
زنده اش در معرض مرگ است
و تندرستش، دستخوش بيمارى.
ملك آن از دست ربودنى است.
پيروزمندش، شكست خورده است
و توانگر آن نكبت زده است
و ساكن آن غارت شده.
آيا نه چنين است، كه شما اكنون در سراهاى كسانى هستيد كه عمرشان از شما درازتر بود
و آثارشان پايدارتر
و آرزوهايشان بيشتر
و شمارشان افزونتر
و لشكرهايشان انبوه تر
آنان دنيا را بندگى كردند و چه بندگى كردنى
و آن را برگزيدند و چه برگزيدنى.
سپس از دنيا رخت بربستند، بى هيچ توشه اى كه به جايى رساندشان
و بى هيچ مركبى كه از مراحل دشوار بگذراندشان.
آيا هيچ خبرى شنيده ايد كه دنيا براى رهايى اسيرانش فديه اى داده باشد
يا لحظه اى به ياريشان برخاسته باشد
يا براى آنها مصاحبى نيك بوده باشد نه
دنيا همانند كرمى، كه درخت و دندان را مى خورد، آنان را خورده و نابود كرده
و حوادث كوبنده آن بنيان زندگيشان را سست نموده است.
با سختيهاى خود ذليلشان ساخت
و بينى آنها بر خاك ماليد
و لگدكوب سمّ ستورانشان نمود.
همه يارى و مددكاريش در حق آنها اين بود، كه حوادث سخت روزگار را بر سرشان كشد.
فراوان ديده ايد، ناآشنايى نمودن و چهره دژم كردنش را به آنان كه در برابر او خضوع كردند
يا او را برگزيدند يا بدو اعتماد كردند
تا آن گاه كه او را براى هميشه گذاشتند و گذشتند.
آيا جز گرسنگى به آنها توشه اى داد
و جز به تنگنايى حقير به جايى گشاده فرود آورد
يا در تاريكى فروغى بخشيد
يا جز ندامت چيزى از پيشان فرستاد
آيا اين است آنچه براى خود برگزيده ايد يا بدان اطمينان روا داشته ايد
يا آزمند آن گشته ايد
بدسرايى است براى كسى كه بدو بدگمان نباشد.
يا از خطرش بيمى به دل راه ندهد.
بدانيد، هر چند خود مى دانيد،
كه دنيا را خواهيد گذاشت و از آن كوچ خواهيد كرد.
از آنان، كه بر خود مى باليدند و مى گفتند: چه كسى از ما زورمندتر است عبرت بگيريد.
آنان را به گورهايشان بردند و نگذاشتند كه خود مركب خود را اختيار كنند.
آنان را به گورهايشان بردند، بى آنكه سوارانشان خوانند.
و به گورها سپردند، بى آنكه مهمانانشان شمارند.
و در زمين برايشان قبرها تعبيه كردند
و از خاك كفنها ساختند
و از استخوانهاى پوسيده، همسايگان گرفتند.
همسايگانى كه به نداى همسايه خود پاسخ ندهند
و ستمى را از آنان رفع ننمايند
و به زارى نوحه گران التفاتى نكنند.
اگر باران ببارد شادمان نمى شوند
و اگر قحط آيد نوميد نمى گردند.
مجتمع اند و تنهايند،
همسايه اند و از هم دوراند،
نزديكان اند و به ديدار يكديگر نروند،
خويشاوندان يكديگرند و اظهار خويشاوندى نكنند.
مردمى بردبارند، كينه هايشان از ميان رفته است
و بى خبران اند و خصومتهايشان مرده است.
ديگر نه از آزارشان بيمى است
و نه در ياريشان اميدى.
به جاى زيستن بر روى زمين، در دل زمين جاى گرفته اند
و به جاى فراخى، تنگى را برگزيده اند
و به جاى زندگى در ميان خاندان به غربت گرفتار آمده اند.
در عوض نور از تاريكى نصيب برده اند.
برهنه پاى و برهنه تن، درون خاك جاى گرفته اند، آنسان كه از خاك بر آمده بودند.
بار اعمال بر دوش از آنجا به زندگى جاويد و سراى باقى سفر كردند.
«چنانكه نخستين بار بيافريديم، باز گردانيم. اين وعده اى است كه بر آوردنش بر عهده ماست.»
قبلی
[1]
بعدی
[2]
آدرس مقاله:
https://farsi.balaghah.net/node/9082
Links
[1] https://farsi.balaghah.net/node/9081
[2] https://farsi.balaghah.net/node/9083