جواد پوریا 

انحطاط اخلاقی و شکسته شدن مرزهای اخلاقی، از جمله معضلاتی است که در صورت به وقوع پیوستن، سلامت فرد و جامعه انسانی را به مخاطره می‌اندازد. این امر در امور اداری از جایگاهی خطیر و ویژه برخوردار است، زیرا وقتی انسان از محدوده زندگی فردی خارج شده و در پیوند با دیگر انسانها قرار می‌گیرد و این پیوند صورتی اداری می‌یابد، اگر اخلاق نیک حاکم بر روابط انسانی نباشد، فاجعه چندین برابر می‌شود. به همین دلیل است که والاترین ملاک در هر سازمان اداری، متخلق بودن به اخلاق انسانی و اسلامی است. «ارباب امانت» عنوان کتابی است که به بررسی نظام اخلاق اداری در نهج البلاغه می‌پردازد. مولف کتاب جناب آقای «مصطفی دلشاد تهرانی» با بهره گیری از کلام امیرالمومنین علی(علیه السلام)، این کتاب را در سه بخش به ترتیب زیر تدوین نموده است: بخش اول: مبانی اخلاق اداری؛ بخش دوم: تمهیدات و مقومات اخلاق اداری؛ بخش سوم: اصول اخلاق اداری. مولف محترم در دیباچه کتاب با استناد به کلام دربار مولای متقیان علی(علیه السلام)، به «ضرورت و جایگاه اخلاق اداری» اشاره نموده و نمونه هایی از اهتمام آن حضرت به اخلاق اداری را ذکر کرده است. همچنین به «نقش ایمان به حقیقت هستی و باورهای دینی» در اصلاح اخلاق اداری از دیدگاه امیرالمومنین(علیه السلام) پرداخته است. ‌

به عقیده نویسنده محترم، مهمترین مبنا در سامان یافتن اخلاق اداری، تصحیح بینش کارکنان و بسامان آوردن نوع نگاه آنان به خودشان و مردم و مسئولان و وظایفشان است. از این رو بخش نخست کتاب را به سه قسمت «نگاه شناسی»، «حقوق شناسی» و «وظیفه شناسی» تقسیم نموده و در ذیل این عناوین به مطالبی همچون «حقوق مداری»، «حقوق متقابل»، «حقوق خدا»، «حقوق خود»، «حقوق کار و مسئولیت»، «حقوق مردم»، «حقوق مسئولان» و «شناخت وظایف و ادای وظایف» با بهره گیری از کلام حضرت، اشاره نموده است.

در بخش دوم کتاب، تمهیدات و مقومات اخلاق اداری مورد بررسی قرار گرفته است؛ چه اینکه به عقیده مولف، اخلاق اداری جز با بستر سازی مناسب و فراهم آوردن زمینه ها و شرایط لازم تحقق نمی یابد. اهم مطالب این بخش عبارتند از: «شایسته سالاری و اهلیت گرایی»، «علاقه مندی شخصی»، «تامین مالی»، «امنیت شغلی»، «نظارت و پیگیری» و «ارزشیابی، قدردانی، جزادهی».در نظر نویسنده محترم، نظام اداری ای که امام علی (علیه السلام) تصویر نموده و الگوی آن را ارائه فرموده، نظامی است مبتنی بر اصول اخلاقی که در صورت پایبندی به این اصول، دستگاه اداری به سمت و سویی می‌رود که شایسته و بایسته است.

از این رو، مولف بخش پایانی کتاب خود را به بیان «اصول اخلاق اداری» اختصاص داده است و اصولی همچون «امانتداری»، «خدمتگزاری»، «مسئولیت پذیری»، «انضباط کاری»، «اصل پیگیری»، «مهرورزی»، «رفق ورزی»، «خوش رفتاری»، «بردباری»، «دادورزی» و «نفی خودکامگی» را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. این کتاب به همت انتشارات «دریا» و در 230 صفحه منتشر شده است.

منابع :

1. روزنامه رسالت، شماره 7324 به تاریخ 8/5/90، صفحه 6
2. مجله حوزه فروردین ماه سال 1393 شماره 171