متن عربی

231- و من کلام له (علیه السلام):
رَوَی ذِعْلَبٌ الْیمَامِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ قُتَیبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یزِیدَ عَنْ مَالِک بْنِ دِحْیةَ قَالَ کنَّا عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمنِینَ (علیه السلام) وَ قَدْ ذُکرَ عِنْدَهُ اخْتِلَافُ النَّاسِ فَقَالَ:
إِنَّمَا فَرَّقَ بَینَهُمْ مَبَادِئُ طِینِهِمْ وَ ذَلِک أَنَّهُمْ کانُوا فِلْقَةً مِنْ سَبَخِ أَرْضٍ وَ عَذْبِهَا وَ حَزْنِ تُرْبَةٍ وَ سَهْلِهَا فَهُمْ عَلَی حَسَبِ قُرْبِ أَرْضِهِمْ یتَقَارَبُونَ وَ عَلَی قَدْرِ اخْتِلَافِهَا یتَفَاوَتُونَ فَتَامُّ الرُّوَاءِ نَاقِصُ الْعَقْلِ وَ مَادُّ الْقَامَةِ قَصِیرُ الْهِمَّةِ وَ زَاکی الْعَمَلِ قَبِیحُ الْمَنْظَرِ وَ قَرِیبُ الْقَعْرِ بَعِیدُ السَّبْرِ وَ مَعْرُوفُ الضَّرِیبَةِ مُنْکرُ الْجَلِیبَةِ وَ تَائِهُ الْقَلْبِ مُتَفَرِّقُ اللُّبِّ وَ طَلِیقُ اللِّسَانِ حَدِیدُ الْجَنَانِ.

متن فارسی

چرا مردم مختلفند؟
کلامی است از امیرالمومنین علیه السلام: (یمانی از احمدبن قتیبه و او از عبدالله بن یزید و او از مالک بن دحیه، روایت کرده است که او گفت:ما نزد امیرالمومنین علیه السلام بودیم و به تحقیق در حضور او از تفاوتهای مردم (در خلقت و اخلاق.سخن رفت، آن حضرت در این زمینه، چنین فرمود:
 جز این نیست که منشا و مبداء خاک و عناصری که وجود انسانها از آن ترکیب یافته آنها را با یکدیگر متفاوت و از همدیگر (در خلقت و خوی) جدا ساخته است، بیان این مطلب چنین است که همه افراد بشر، قطعه ای بودند از خاک شوره زار و خاک شیرین زمین و از خاک درشت و زبر و از خاک هموار و نرم زمین، پس مردم بر حسب نزدیکی نوع خاکشان (خاکی که سرشتشان از آن است.از لحاظ خلقت و اخلاق) به یکدیگر نزدیکند و نسبت به تفاوتشان در نوع خاک با همدیگر تفاوت دارند، پس می بینی که انسانی زیبا روی، کم عقل است، و فردی بلند قامت، کوتاه همت است، نیکوکار را، زشت رو می بینی و کوتاه قامت را، زیرک و دوراندیش می نگری، آدمی نیکخوی را می بینی که صفت زشتی را بر خود تحمیل کرده دیگری را مشاهده می کنی که قلب و فکرش سرگردان و عقلش پریشان است، آن یکی دارای زبانی گویا و دلی نیرومند و قاطع است.