متن عربی
97.و من خطبة له (علیه السلام):في أصحابه و أصحاب رسول اللّه
أصحاب علي (علیه السلام)
1. وَ لَئِنْ أَمْهَلَ [اللَّهُ] الظَّالِمَ فَلَنْ يَفُوتَ أَخْذُهُ وَ هُوَ لَهُ بِالْمِرْصَادِ عَلَى مَجَازِ طَرِيقِهِ وَ بِمَوْضِعِ الشَّجَا مِنْ مَسَاغِ رِيقِهِ.
2. أَمَا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَيَظْهَرَنَّ هَؤُلَاءِ الْقَوْمُ عَلَيْكُمْ لَيْسَ لِأَنَّهُمْ أَوْلَى بِالْحَقِّ مِنْكُمْ وَ لَكِنْ لِإِسْرَاعِهِمْ إِلَى [بَاطِلِهِمْ] بَاطِلِ صَاحِبِهِمْ وَ إِبْطَائِكُمْ عَنْ حَقِّي.
3. وَ لَقَدْ أَصْبَحَتِ الْأُمَمُ تَخَافُ ظُلْمَ رُعَاتِهَا وَ أَصْبَحْتُ أَخَافُ ظُلْمَ رَعِيَّتِي .
4. اسْتَنْفَرْتُكُمْ لِلْجِهَادِ فَلَمْ تَنْفِرُوا وَ أَسْمَعْتُكُمْ فَلَمْ تَسْمَعُوا وَ دَعَوْتُكُمْ سِرّاً وَ جَهْراً فَلَمْ تَسْتَجِيبُوا وَ نَصَحْتُ لَكُمْ فَلَمْ تَقْبَلُوا أَشُهُودٌ كَغُيَّابٍ وَ عَبِيدٌ كَأَرْبَابٍ.
5. أَتْلُو عَلَيْكُمْ الْحِكَمَ فَتَنْفِرُونَ مِنْهَا وَ أَعِظُكُمْ بِالْمَوْعِظَةِ الْبَالِغَةِ فَتَتَفَرَّقُونَ عَنْهَا وَ أَحُثُّكُمْ عَلَى جِهَادِ أَهْلِ الْبَغْيِ فَمَا آتِي عَلَى آخِرِ قَوْلِي حَتَّى أَرَاكُمْ مُتَفَرِّقِينَ أَيَادِيَ سَبَا .
6. تَرْجِعُونَ إِلَى مَجَالِسِكُمْ وَ تَتَخَادَعُونَ عَنْ مَوَاعِظِكُمْ أُقَوِّمُكُمْ غُدْوَةً وَ تَرْجِعُونَ إِلَيَّ عَشِيَّةً كَظَهْرِ الْحَنِيَّةِ عَجَزَ الْمُقَوِّمُ وَ أَعْضَلَ الْمُقَوَّمُ .
7. أَيُّهَا الْقَوْمُ الشَّاهِدَةُ أَبْدَانُهُمْ الْغَائِبَةُ عَنْهُمْ عُقُولُهُمْ الْمُخْتَلِفَةُ أَهْوَاؤُهُمْ الْمُبْتَلَى بِهِمْ أُمَرَاؤُهُمْ صَاحِبُكُمْ يُطِيعُ اللَّهَ وَ أَنْتُمْ تَعْصُونَهُ وَ صَاحِبُ أَهْلِ الشَّامِ يَعْصِي اللَّهَ وَ هُمْ يُطِيعُونَهُ.
8. لَوَدِدْتُ وَ اللَّهِ أَنَّ مُعَاوِيَةَ صَارَفَنِي بِكُمْ صَرْفَ الدِّينَارِ بِالدِّرْهَمِ فَأَخَذَ مِنِّي عَشَرَةَ مِنْكُمْ وَ أَعْطَانِي رَجُلًا مِنْهُمْ.
9. يَا أَهْلَ الْكُوفَةِ مُنِيتُ مِنْكُمْ بِثَلَاثٍ وَ اثْنَتَيْنِ صُمٌّ ذَوُو أَسْمَاعٍ وَ بُكْمٌ ذَوُو كَلَامٍ وَ عُمْيٌ ذَوُو أَبْصَارٍ لَا أَحْرَارُ صِدْقٍ عِنْدَ اللِّقَاءِ وَ لَا إِخْوَانُ ثِقَةٍ عِنْدَ الْبَلَاءِ .
10. تَرِبَتْ أَيْدِيكُمْ يَا أَشْبَاهَ الْإِبِلِ غَابَ عَنْهَا رُعَاتُهَا كُلَّمَا جُمِعَتْ مِنْ جَانِبٍ تَفَرَّقَتْ مِنْ آخَرَ.
11. وَ اللَّهِ لَكَأَنِّي بِكُمْ فِيمَا إِخَالُكُمْ أَنْ لَوْ حَمِسَ الْوَغَى وَ حَمِيَ الضِّرَابُ قَدِ انْفَرَجْتُمْ عَنِ ابْنِ أَبِي طَالِبٍ انْفِرَاجَ الْمَرْأَةِ عَنْ قُبُلِهَا وَ إِنِّي لَعَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ مِنْهَاجٍ مِنْ نَبِيِّي وَ إِنِّي لَعَلَى الطَّرِيقِ الْوَاضِحِ أَلْقُطُهُ لَقْطاً.
أصحاب رسول اللّه
12. انْظُرُوا أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ وَ اتَّبِعُوا أَثَرَهُمْ فَلَنْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ هُدًى وَ لَنْ يُعِيدُوكُمْ فِي رَدًى فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا وَ إِنْ نَهَضُوا فَانْهَضُوا وَ لَا تَسْبِقُوهُمْ فَتَضِلُّوا وَ لَا تَتَأَخَّرُوا عَنْهُمْ فَتَهْلِكُوا.
13. لَقَدْ رَأَيْتُ أَصْحَابَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله و سلم)فَمَا أَرَى أَحَداً يُشْبِهُهُمْ مِنْكُمْ لَقَدْ كَانُوا يُصْبِحُونَ شُعْثاً غُبْراً وَ قَدْ بَاتُوا سُجَّداً وَ قِيَاماً يُرَاوِحُونَ بَيْنَ جِبَاهِهِمْ وَ خُدُودِهِمْ وَ يَقِفُونَ عَلَى مِثْلِ الْجَمْرِ مِنْ ذِكْرِ مَعَادِهِمْ كَأَنَّ بَيْنَ أَعْيُنِهِمْ رُكَبَ الْمِعْزَى مِنْ طُولِ سُجُودِهِمْ .
14. إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ هَمَلَتْ أَعْيُنُهُمْ حَتَّى تَبُلَّ جُيُوبَهُمْ وَ مَادُوا كَمَا يَمِيدُ الشَّجَرُ يَوْمَ الرِّيحِ الْعَاصِفِ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ وَ رَجَاءً لِلثَّوَابِ.
متن فارسی
از یک خطبه ی آن حضرت در مقایسه ی یاران خود با یاران پیامبر
یاران خود
- و اگر خداوند، ستمکار را مهلت دهد هرگز فرصت گرفتن او از دستش نمی رود، بلکه بر سر راه عبور او کمین نموده و چون استخوانی در گلویش قرار دارد.
- هان، سوگند به آن که جانم به دست اوست این گروه (ارتش معاویه) بر شما مسلط خواهند شد نه از آن رو که از شما به حق شایسته ترند بلکه از آن رو که به سوی باطل صاحبشان می شتابند و شما از شتاب به سوی حق من کندی می کنید.
- همیشه امت ها از ستم حاکمان خود می هراسند، و اکنون من از ستم ملت خود می هراسم .
- با شما را به سوی جهاد با دشمن برانگیختم بسیج نشدید، و در گوشتان خواندم به گوش نگرفتید، و نهان و آشکار دعوتتان کردم پاسخ ندادید، و آنچه خیرتان در آن بود گوشزد کردم نپذیرفتید. چرا حاضرانی دل غافل، و بردگانی ارباب نمایید؟!
- سخنان حکیمانه بر شما می خوانم از آن می گریزید،و با اندرزهای رسا پندتان می دهم از آن پراکنده می شوید، و به جهاد با یاغیان بر می آنگیزم هنوز سخنم را تمام نکرده شما رامی نگرم که مانند دستیاران سبا (پادشاه یمن) از هم می پاشید.
- به انجمنهای خود باز می گردید، و خود را از پندهای لازمتان می فریبید. صبحگاه راستتان می کنم و شب هنگام مانند پشت خمیده ی کمان به سوی من بازمی گردید. هم راست کننده عاجز مانده، و هم راست شونده سرسختی و نافرمانی می نمایند.
- ای گروهی که بدن هاتان حاضر است اما عقلتان از سرپریده، و گرایشاتتان گوناگون است، و فرمانروایانتان گرفتار شمایند. امیر شما خدا را فرمان می برد شما از او سرپیچی می کنید، و امیر شامیان خدا را نافرمانی می کند و آنان فرمانش می برند!
- به خدا سوگند دلم می خواست که معاویه بر سر شما با من معامله ی صرافی کند، صرافی دینار به درهم، ده تن از شما را از من بگیرد و یک تن از یاران خود را به من بدهد!
- ای مردم کوفه، من گرفتار سه چیز و دو چیز شما شده ام گوشداران کر، و سخنگویان لال، و چشمداران کورید. نه در وقت پیکار آزادمردانی راستینید، و نه در هنگام بلا برادرانی قابل اعتماد.
- امیدوارم بی نصیب مانید! ای کسانی که چون شتران بی ساربانی هستید که از هر سو گردشان آورند از سوی دیگر پراکنده شوند.
- به خدا سوگند به گمانم اگر جنگ شدت گیرد، و تنور جنگ گرم شود، از پیرامون پسر ابوطالب پراکنده شوید مانند زنی که (هنگام زاییدن) پایش را باز می کند! من از سوی پروردگارم حجتی آشکار دارم، و از سوی پیامبرم بر راهی روشن حرکت می کنم. من بر جاده ی روشن و آشکار قرار دارم که آن را از میان راه های گوناگون بازیافته و با وجب به وجب آن آشنایم.
یاران پیامبر صلى الله عليه وآله وسلم - به خاندان پیامبر تان بنگرید، راه و روش آنان را دنبال کنید، و گام بر جای پای آنان نهید، که آنان هرگز شما را از راه هدایت بیرون نبرند، و در گمراهی باز نیاورند؛ پس اگر بر جای خود ماندند شما هم بر جای خود بمانید، و اگر از جای جستند شما هم از جای برجهید.از آنان پیشی نگیرید که گمراه میشوید، و از آنان بازنمائید که به هلاکت می رسید.
- من یاران محمّد (صلى الله عليه و آله و سلم)را دیده ام و کسی از شما را مانند آنان نمی بینم! آنان ژولیده مو و غبار آلود صبح می کردند چرا که شب را به سجده و قیام به سر برده بودند.(در عبادت پروردگار) میان پیشانی و گونه های خود نوبت می نهادند، و به هنگام یاد معاد قرار و آرام نداشتندگویی بر روی بوته ی آتش ایستاده اند! پیشانی آنها از سجده های طولانی مانند زانوی بز، پینه بسته بود!
- هنگامی که یاد خدا به میان می آمد دیدگانشان اشک می بارید به حدی که گریبانشان را تر می کرد، و مانند درخت در روز توفانی خم و راست می شدند، و این همه از بیم عذاب و امید به ثواب بود.
