قثم بن عباس، پسر عموی امیر مؤمنان علی (علیه السلام) بود و از اصحاب نزدیک رسول خدا ـ( صلی الله علیه و آله و سلم)به شمار می آمد و شبیه آن حضرت بود، وقتی علی (علیه السلام) زمام امور را به دست گرفت، او را فرماندار مکّه نمود. او تا هنگام شهادت علی (علیه السلام) فرماندار مکه بود.[1]
معاویه دشمن شماره یک علی (علیه السلام) توطئه مخفیانه ای را طرح کرد و آن این بود که در موسم حج، گروهی از شام به مکه بروند و در مکه با شایعه پراکنی و دروغسازی، مردم را بر ضد علی (علیه السلام) بشورانند و بین مردم رواج دهند که علی (علیه السلام) یا قاتل عثمان است و یا از او حمایت نکرده است و هر کدام از این دو باشد، شایستگی برای خلافت ندارد، و از سوی دیگر نیکی های مصنوعی معاویه را شایع کنند.[2]
مأمورین مخفی اطلاعاتی علی (علیه السلام) که در شام بودند، جریان را به علی (علیه السلام) گزارش دادند، امام علی (علیه السلام) بی درنگ نامه ای برای «قثم» نوشت و جریان را به او گزارش داد. در آن نامه آمده:
«اما بعد: مأمور اطلاعاتی من، از شام گزارش داده که گروهی از مردم شام به سوی مکه فرستاده شده اند، گروهی کوردل و گنگ و ناشنوا، تا در موسم حج، ذهن مردم را تیره کنند و باطل را با حق مشوب نمایند. آنها دین به دنیا فروشانی هستند که اطاعت مخلوق را در برابر فرمان خدا، برگزیده اند و از پستان دنیا شیر می دوشند و از مجازات آخرت غافلند... .
بنابراین آن چه حزم و تدبیر اقتضا می کند و آن چه از امکانات در اختیار داری، قیام و حرکت بر ضد آنها کن، قیامی عاقلانه و خیرخواهانه (با توجه به احترام مکه) و در عین حال جدّی و خنثی کننده توطئه دشمن!.
ولا تکن عند النّعماء بطراً ولا عند الباساء فشلاً؛ از آن افراد نباش، که هنگام رفاه و نعمت، مغرور و خوشحالند و هنگام ناراحتی و سختی، سست و زبون می باشند حتماً اقدام جدی کن ـ والسلام».[3]
[1]. اسد الغابه، ج4، ص197.
[2]. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج16، ص139.
[3]. نگاه کنید به نامه 33 نهج البلاغه.
منبع :محمد محمدي اشتهاردي ؛داستان هاي نهج البلاغه