ابو طریف عَدىّ بن حاتم بن عبد الله طایى، فرزند مرد سخاوتمند مشهور عرب، حاتم طایى(1)، و از یاران پیامبر خداست.(2)
عَدى، ریاست قبیله خود (طَى) را به عهده داشت و به سال هفتم هجرى به خدمت پیامبر رسید و اسلام آورد.(3) پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را گرامى داشت و به وى احترام گذاشت.(4)
عدى، در دگرگونى هاى پس از پیامبر خدا، به ولایت على(علیه السلام) وفادار ماند و از حریم حق و ولایت، دفاع کرد.(5)
او در نبردهاى على(علیه السلام) همراه وى بود(6) و وقتى یکى از فرزندانش به معاویه پیوست، از آن فرزند، برائت جست(7). سخنان او در برابر فتنه آفرینان، نشان دهنده درک عمیق او از موضع على(علیه السلام) و نیز استوارى وى در صراط حق است، چنانچه وى هنگامى که یاران امیرالمؤمنین(صلوات الله علیه) بر ادامه دادن جنگ اختلاف داشتند گفت: اى مردم! به خدا سوگند، اگر کس دیگرى جز على(علیه السلام) ما را به جنگ با نمازگزاران فرا مى خواند، پاسخ مثبت نمى دادیم... .(8)
او در صِفّین، از کسانى بود که با توجّه به منطق استوارش از سوى على(علیه السلام) براى گفتگو با دشمنْ برگزیده شد.(9) همچنین وى یکى از فرزندانش را در یکى از نبردها از دست داد و یک چشمش نیز نابینا گشت.(10)
معاویه، عَدى را بزرگ مى داشت و به وى حرمت مى نهاد؛ امّا او در مناسبت هاى مختلف، از امام على(علیه السلام) یاد مى کرد و آن بزرگوار را مى ستود و در مقابل معاویه، موضع حق مدارانه اش را از دست نمى داد.(11)
او در حدود سال 68 هجرى(12) در 120 سالگى درگذشت.(13)، (14)

پی نوشتها:
(1). اُسد الغابة، ج 4 ص 8 الرقم 3610؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3 ص 163 الرقم 26.
(2). تهذیب الکمال، ج 19 ص 525 الرقم 3884؛ تاریخ بغداد، ج 1 ص 189 الرقم 29؛ تاریخ دمشق، ج 40، ص 66؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 163 الرقم 26.
(3). تهذیب الکمال، ج 19، ص 525 الرقم 3884؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3 ص 163 الرقم 26؛ الاستیعاب، ج 3، ص 168، الرقم 1800 ، و گفته شده سال دهم بوده است.
(4). سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 163، الرقم 26.
(5). رجال الکشّی، ج 1، ص 186.
(6). تاریخ بغداد، ج 1، ص 189، الرقم 29؛ الطبقات الکبرى، ج 6، ص 22؛ الطبقات لخلیفة بن خیّاط، ص 127، الرقم 463؛ تهذیب الکمال، ج 19، ص 529، الرقم 3884؛ الاستیعاب، ج 3، ص 169، الرقم 1800؛ الجمل، ص 367؛ وقعة صفّین، ص 197.
(7). وقعة صفّین، ص 522 و 523.
(8). الإمامة والسیاسة، ج 1، ص 141.
(9). وقعة صفّین، ص 197؛ تاریخ الطبری، ج 5، ص 5؛ الکامل فی التاریخ، ج 2، ص 367.
(10). الجمل، ص 367؛ وقعة صفّین، ص 360؛ الطبقات الکبرى، ج 6، ص 22؛ تهذیب الکمال، ج 19، ص 530 الرقم 3884؛ تاریخ دمشق، ج 40، ص 69 و ص 92 و 93؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 164، الرقم 26 .
(11). مروج الذهب، ج 3، ص 13؛ أنساب الأشراف، ج 5، ص 100؛ العقد الفرید، ج 3، ص 86؛ تاریخ دمشق، ج 40، ص 95.
(12). الطبقات الکبرى، ج 6، ص 22؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 190 ح 29؛ تاریخ دمشق، ج 40، ص 69؛ المعارف لابن قتیبة، ص 313؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 165 الرقم 26.
(13). الطبقات لخلیفة بن خیّاط، ص 127، الرقم 463؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 190، الرقم 29، تاریخ دمشق، ج 40، ص 69؛ المعارف لابن قتیبة، ص 313؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 165، الرقم 26.
(14). گردآوری از کتاب: دانش نامه امیرالمؤمنین، محمد محمدی ری شهری، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، چاپ اوّل، ج 13، ص 391.