عدالت اجتماعی از منظر امام علی (علیه السلام)(دهقان)
نويسنده : فاطمه دهقان
استاد راهنما : وزیری محبوب سیدجمال
مقطع : کارشناسی ارشد
استاد مشاور : سرشته عباس
دانشگاه : حوزه علمیه خراسان
کلمات کليدي : عدالت، عدالت اجتماعی، جامعه، مساوات، حق، ظلم.
این پایان نامه تحت عنوان « عدالت اجتماعی از منظر امام علی(علیه السلام) به بحث پیرامون مسائلی از جمله چیستی عدالت، تبیین مفهوم عدالت اجتماعی در بیان علوی، اصول عدالت اجتماعی از نگاه حضرت، بیان سیاست های امام علی(علیه السلام) در راستای اجرای عدالت و نیز به طرح ابعاد، موانع، زمینه ها و آثار اجرای عدالت اجتماعی می پردازد. مطالب این تحقیق تکیه بر معارف ارزشمند نهج البلاغه و دیگر سخنان امیرالمؤمنین و نیز برخی آیات و روایات دارد.
ضرورت این تحقیق هنگامی آشکار می شود که بدانیم عدم شناخت مباحث مربوط به عدالت، خود یکی از عوامل وجود بی عدالتی در جامعه می باشد.
همچنین در این تحقیق رسیدن به اهداف خاصی مورد نظر است. از جمله تبیین دقیق مفهوم عدالت اجتماعی از دیدگاه حضرت علی(علیه السلام) و بهره گیری از سیاست های امام در اجرای عدالت. عدالت در لغت، به معنای دادگری و در اصطلاح به معنای دادن حق به صاحب حق و نیز هر چیزی را در جای خود نهادن است. برخی از مترادف های عدالت عبارتند از: قسط و مساوات و نیز دو واژه ظلم و تبعیض از جمله متضادهای واژه عدالت می باشند.
عدالت در ابتدا به دو نوع فردی و اجتماعی تقسیم می شود و عدالت اجتماعی نیز که موضوع این تحقیق است به انواع مختلف از جمله عدالت سیاسی، اقتصادی، قضایی و فرهنگی قابل تقسیم است. در تبیین مفهوم عدالت اجتماعی، اهمیت جامعه در اسلام مطرح است. طوری که بسیاری از احکام اسلام به روال جمعی تنظیم شده است. اجرای عدالت نیاز به شرایط و زمینه هایی دارد.
از جمله رعایت حقوق انسان ها، تأمین نیازهای عمومی و اساسی مردم، برخورد قاطع با عدالت گریزان و نظارت بر عملکرد کارگزاران حکومت. از جمله موانع تحقق عدالت اجتماعی نیز می توان تبعیض، سودجویی و هرج و مرج اجتماعی را ذکر کرد. دوام حکومت، اصلاح مردم و از بین رفتن فقر و ناداری در شمار مهم ترین آثار اجرای عدالت اجتماعی می باشد.
همچنین توجه به دو نکته که در متن تحقیق به اثبات خواهد رسید نیز ضروری به نظر می رسد.
1- رهبری جامعه به عنوان رکن اصلی حکومت با تقویت ملکه عدالت در درون خود و نیز رفتار قاطع با عدالت گریزان و همچنین اعمال سیاست های دقیق می تواند نقش بسیار مؤثری در اجرای عدالت داشته باشد.
2- اصلاح مردم در گرو اجرای دقیق عدالت است و تا وقتی در جامعه بی عدالتی باشد انتظار اصلاح کامل مردم نیز بی فاید خواهد بود. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس نگرش « تاریخی- کاربردی» و بر اساس راهبردها « توصیفی» و البته تا حدودی تحلیلی و از جهت راهکارها از نوع « کتابخانه ای- ترکیبی و سیستمی» می باشد.
منابعی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته، عبارتند از: نهج البلاغه، کتاب های تفسیری مانند مجمع البیان و نمونه، کتاب های روایی مانند غررالحکم، وسائل الشیعه و بحارالانوار، لغت نامه ها مانند مجمع البحرین، لسان العرب و دهخدا و سایر کتب و مقالاتی که منعکس کننده دیدگاه های صاحب نظران در این مقوله می باشد.
کلید واژه های این تحقیق نیز عبارتند از: عدالت، عدالت اجتماعی، جامعه، مساوات، حق و ظلم.
توجه: جهت دریافت اصل پایان نامه به دانشگاه مربوطه مراجعه کنید.
