کتاب، ترجمه فرازهای تاریخی شرح مشهور ابن ابی الحدید معتزلی بر نهج البلاغه است. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید در میان شرح های فراوانی که بر سخنان امام علی(علیه السلام) نوشته شده، از جایگاه ممتازی برخوردار است و از این رو، همواره مورد توجه نهج البلاغه پژوهان قرار گرفته است. از آنجایی که این شرح از اولین شرح های نهج البلاغه است، شارحان بعدی نیز، از آن بهره فراوانی برده اند.
نهج البلاغه خود کتابی است که کلمات و جملات آن در اوج فصاحت و بلاغت و متن آن از نظر ادبی استوار و متین و محتوای آن دارای ابعاد گوناگونی، چون ادب، کلام، فقه، تاریخ دوران صدر اسلام، انساب، فرهنگ عرب و علوم دیگر رایج آن زمان است. بنابراین، کسی می تواند به درستی از عهده شرح آن برآید که هم بر ادبیات عرب تسلط و هم در زمینه های گوناگون اطلاعات کافی داشته باشد و ابن ابی الحدید به خوبی از عهده آن بر آمده است.
این شرح پس از ذکر متن به شرح مشکلات لغوی و نکات معانی و بیان مشکلات صرفی و نحوی پرداخته و وقایع تاریخی مربوط به سخنان امام را شرح داده و مباحث کلامی آن را تفسیر کرده است. برای تبیین ابعاد هر سخنی از اشعار و مواعظ و سخنان پند آموز دیگران استفاده کرده است.
مباحث فقهی و کشف اشارات و رمزهای سخنان امام نیز، از ابعاد دیگر این شرح است.
وی برای این شرح از کتابخانه های غنی بغداد که خود سرپرست آنها بوده، سود جسته و سعی کرده است از منابع فرقه های اسلامی، اعم از سنی و شیعه بهره بگیرد.
ترجمه فرازهای تاریخی شرح نهج البلاغه از سوی مهدوی دامغانی صورت گرفته که مترجم افزون بر ترجمه دقیق متن، توضیحاتی در پاورقی در معرفی هر چه بیشتر شرح ابن ابی الحدید آورده است تا خوانندگان بیشتر با این شرح آشنایی پیدا کنند.
هدف وی از ترجمه، قابل استفاده کردن شرح ابن ابی الحدید برای فارسی زبانان بوده و برای ترجمه آن از تحقیق و چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم که بهترین چاپ شرح یاد شده می باشد، استفاده کرده است. ترجمه وی روان، استوار و برای عموم مردم قابل استفاده است.
منبع: کتاب شناسی توصیفی اهل بیت(ع)، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
