متن عربی
69 .و من كتاب له (علیه السلام) إلى الحارث [الهمداني] الهمذاني
- وَ تَمَسَّكْ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ وَ [انْتَصِحْهُ] اسْتَنْصِحْهُ وَ أَحِلَّ حَلَالَهُ وَ حَرِّمْ حَرَامَهُ وَ صَدِّقْ بِمَا سَلَفَ مِنَ الْحَقِّ وَ اعْتَبِرْ بِمَا مَضَى مِنَ الدُّنْيَا لِمَا بَقِيَ مِنْهَا فَإِنَّ بَعْضَهَا يُشْبِهُ بَعْضاً وَ آخِرَهَا لَاحِقٌ بِأَوَّلِهَا وَ كُلُّهَا حَائِلٌ مُفَارِقٌ .
- وَ عَظِّمِ اسْمَ اللَّهِ أَنْ تَذْكُرَهُ إِلَّا عَلَى حَقٍّ وَ أَكْثِرْ ذِكْرَ الْمَوْتِ وَ مَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَ لَا تَتَمَنَّ الْمَوْتَ إِلَّا بِشَرْطٍ وَثِيقٍ وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَلٍ يَرْضَاهُ صَاحِبُهُ لِنَفْسِهِ وَ [يَكْرَهُهُ] يُكْرَهُ لِعَامَّةِ الْمُسْلِمِينَ .
- وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَلٍ يُعْمَلُ بِهِ فِي السِّرِّ وَ يُسْتَحَى مِنْهُ فِي الْعَلَانِيَةِ وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَلٍ إِذَا سُئِلَ عَنْهُ صَاحِبُهُ أَنْكَرَهُ [وَ] أَوْ اعْتَذَرَ مِنْهُ وَ لَا تَجْعَلْ عِرْضَكَ غَرَضاً لِنِبَالِ [الْقَوْمِ] الْقَوْلِ وَ لَا تُحَدِّثِ النَّاسَ بِكُلِّ مَا سَمِعْتَ بِهِ فَكَفَى بِذَلِكَ كَذِباً وَ لَا تَرُدَّ عَلَى النَّاسِ كُلَّ مَا حَدَّثُوكَ بِهِ فَكَفَى بِذَلِكَ جَهْلًا .
- وَ اكْظِمِ الْغَيْظَ وَ [احْلُمْ عِنْدَ الْغَضَبِ وَ تَجَاوَزْ عِنْدَ الْمَقْدِرَةِ] تَجَاوَزْ عِنْدَ الْمَقْدَرَةِ وَ احْلُمْ عِنْدَ الْغَضَبِ وَ اصْفَحْ مَعَ الدَّوْلَةِ تَكُنْ لَكَ الْعَاقِبَةُ وَ اسْتَصْلِحْ كُلَّ نِعْمَةٍ أَنْعَمَهَا اللَّهُ عَلَيْكَ وَ لَا تُضَيِّعَنَّ نِعْمَةً مِنْ نِعَمِ اللَّهِ عِنْدَكَ وَ لْيُرَ عَلَيْكَ أَثَرُ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَيْكَ .
- وَ اعْلَمْ أَنَّ أَفْضَلَ الْمُؤْمِنِينَ أَفْضَلُهُمْ تَقْدِمَةً مِنْ نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ مَالِهِ [وَ إِنَّكَ] فَإِنَّكَ مَا تُقَدِّمْ مِنْ خَيْرٍ يَبْقَ لَكَ ذُخْرُهُ وَ مَا تُؤَخِّرْهُ يَكُنْ لِغَيْرِكَ خَيْرُهُ وَ احْذَرْ صَحَابَةَ مَنْ يَفِيلُ رَأْيُهُ وَ يُنْكَرُ عَمَلُهُ فَإِنَّ الصَّاحِبَ مُعْتَبَرٌ بِصَاحِبِهِ.
- وَ اسْكُنِ الْأَمْصَارَ الْعِظَامَ فَإِنَّهَا جِمَاعُ الْمُسْلِمِينَ وَ احْذَرْ مَنَازِلَ الْغَفْلَةِ وَ الْجَفَاءِ وَ قِلَّةَ الْأَعْوَانِ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ اقْصُرْ رَأْيَكَ عَلَى مَا يَعْنِيكَ وَ إِيَّاكَ وَ مَقَاعِدَ الْأَسْوَاقِ فَإِنَّهَا مَحَاضِرُ الشَّيْطَانِ وَ مَعَارِيضُ الْفِتَنِ وَ أَكْثِرْ أَنْ تَنْظُرَ إِلَى مَنْ فُضِّلْتَ عَلَيْهِ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ أَبْوَابِ الشُّكْرِ .
- وَ لَا تُسَافِرْ فِي يَوْمِ جُمُعَةٍ حَتَّى تَشْهَدَ الصَّلَاةَ إِلَّا فَاصِلًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ فِي أَمْرٍ تُعْذَرُ بِهِ وَ أَطِعِ اللَّهَ فِي [جُمَلِ] جَمِيعِ أُمُورِكَ فَإِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ فَاضِلَةٌ عَلَى مَا سِوَاهَا وَ خَادِعْ نَفْسَكَ فِي الْعِبَادَةِ وَ ارْفُقْ بِهَا وَ لَا تَقْهَرْهَا وَ خُذْ عَفْوَهَا وَ نَشَاطَهَا إِلَّا مَا كَانَ مَكْتُوباً عَلَيْكَ مِنَ الْفَرِيضَةِ فَإِنَّهُ لَا بُدَّ مِنْ قَضَائِهَا وَ تَعَاهُدِهَا عِنْدَ مَحَلِّهَا .
- وَ إِيَّاكَ أَنْ يَنْزِلَ بِكَ الْمَوْتُ وَ أَنْتَ آبِقٌ مِنْ رَبِّكَ فِي طَلَبِ الدُّنْيَا وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ وَ وَقِّرِ اللَّهَ وَ أَحْبِبْ أَحِبَّاءَهُ وَ احْذَرِ الْغَضَبَ فَإِنَّهُ جُنْدٌ عَظِيمٌ مِنْ جُنُودِ إِبْلِيسَ وَ السَّلَامُ.
متن فارسی
69-از یک نامه ی آن حضرت به حارث همدانی
(1)به ریسمان قرآن چنگ بزن و از آن نصیحت بجوی، حلالش را حلال و حرامش را حرام بدار، هر حقی را که پیش از آن بوده است تصدیق کن. آنچه را از دنیا مانده با گذشته ی آن قیاس کن و از آن عبرت بگیر، زیرا امور دنیا به یکدیگر شبیه است و پایانش به آغازش پیوسته است و سراسر آن ناپایدار و جداشدنی است!
(2) نام خدا را بزرگ تر از آن شمار که جز برای حق بر زبان آری، فراوان از مرگ و جهان پس از مرگ یاد کن. هرگز آرزوی مرگ مکن مگر به شرطی مطمئن و استوار (که بدانی آینده ی خوبی در انتظار توست). از هر کاری که کننده اش آن را برای خود میپسندد و در نظر عموم مسلمانان ناپسند می آید سخت بپرهیز.[1]
(3) و از هر کاری که در نهان انجام می شود و در آشکار از انجام آن شرم دارند سخت دوری کن، و از هر کاری که چون از کننده اش پرسند آن را انکار کند و یا از آن عذر بخواهد حذر کن. آبروی خود را آماج تیرهای سخن دیگران قرار مده. هرچه شنیدی برای مردم بازگو مکن، که همین برای دروغگویی تو بس است. و هرچه را مردم برایت گفتند رد مکن، که همین برای اثبات نادانی تو کافی است.
(4)خشم خود را فرو خور، و قدرت گذشت کن، و به هنگام خشم بردبار باشی، و به هنگام غلبه از خطای دیگران چشم بپوش تا فرجام نیک از آن تو باشد. هر نعمتی را که خداوند به تو ارزانی داشته (با سپاسگزاری) برای خود نیکو و پایدار بدار و هیچ یک از نعمت هایی را که خداوند در اختیارات نهاده تباه مساز، و باید که اثر نعمت خداوند بر تو دیده شود.
(5)بدان که برترین مؤمنان کسی است که بیش از دیگران از خود و خانواده و مالش مایه بگذارد،
زیرا هر مالی را که پیش فرستی اندوخته اش برای تو میماند، و هرچه را واپس نهی خیرش به دیگری می رسد. از همنشینی با کسی که رایش سست و عملش ناپسند است بپرهیز، که هرکس را از دوستش بشناسند.
(6)در شهرهای بزرگ سکونت گرين که محل اجتماع مسلمانان است، و از منزلگاه های غفلت و ستم و جاهایی که یاوران بر طاعت خدا اندکند بپرهیز، اندیشه ات را منحصر به اموری دار که به کارت می آید. از نشستن بر سر بازارها بپرهیز، که جای حضور شیطان و محل بروز نه هاست. بیشتر به زبردستانت و کسانی که تو را بر آنها برتری داده اند بنگر، که این از راه های سپاسگزاری است.
(7)در روز جمعه مسافرت مکن تا در نماز جمعه حضور یابی، مگر آنکه سفرت در راه خدا باشد یا برای کاری که بدان ناچار باشی، در همه ی کارهایت خدا را فرمان ببر، زیرا فرمانبرداری خدا از هر کار دیگر برتر است. نفس خود را با فریب به عبادت وادار، اما با آن مدارا کن و مقهور و ناتوانش مساز و خوشی و نشاطش را دریاب، مگر در واجباتی که بر تو مقرر شده که تو را از به جا آوردن و مراعات آن در وقت مقررش چاره ای
(8)بپرهیز از اینکه مرگ به سراغت آید در حالی که تو در طلب دنیا از خداوند گریخته باشی، و از همنشینی با بدکاران بپرهیز که همیشه بدی با بدی پیوند دارد. خدای را بزرگ دار و دوستانش را دوست بدار، از خشم بپرهیز، که آن سپاهی بزرگ از سپاهیان شیطان است، والسلام.
[1] یا: آن را از دیگر مسلمانان ناپسند می شمارد.
